Wanneer is een vleermuisonderzoek verplicht bij isolatie of renovatie?
Leestijd: 5 minuten
Publicatiedatum: 12 November 2025
Auteur: Sander Hartog
Steeds meer Nederlanders kiezen voor duurzame woningverbeteringen, zoals gevelisolatie, dakisolatie of renovatie. Wat veel mensen echter niet weten, is dat deze werkzaamheden mogelijk invloed hebben op beschermde diersoorten, waaronder vleermuizen. Om overtreding van de Omgevingswet te voorkomen, is in veel gevallen een vleermuisonderzoek verplicht. Maar wanneer precies, en wat houdt zo’n onderzoek in?
Waarom is een vleermuisonderzoek nodig?
Vleermuizen zijn in Nederland streng beschermde diersoorten, omdat ze cruciaal zijn voor de biodiversiteit. Zo vangen vleermuizen ‘s nachts bijvoorbeeld veel insecten (wat ons weerhoud van nare muggenbulten). Vleermuizen zijn tevens een belangrijke indicator van een gezonde leefomgeving. De populatie van vleermuizen is helaas sterk afgenomen, door hun trage groei herstelt de populatie ook niet snel.
Vleermuizen bouwen geen nesten, in plaats daarvan verblijven ze vaak onder dakpannen, in spouwmuren of achter gevelbekleding. Het slopen, isoleren of renoveren van deze plekken kunnen leiden tot het onbedoeld vernietigen van hun verblijfplaatsen en kunnen hele kolonies doden. Daarom schrijft de wet voor dat er vooraf onderzocht moet worden of er vleermuizen aanwezig zijn.
🚨 Het doel van het onderzoek naar vleermuizen is dus om te voorkomen dat vleermuizen worden verstoord, verwond of gedood door werkzaamheden.
Wat staat er in de Omgevingswet over vleermuizen?
De Omgevingswet (Ow) is per 1 januari 2024 in werking getreden, hiervoor was de Wet natuurbescherming van kracht. Onder deze wet vallen onder andere de regels voor natuurbescherming van in het wild levende dieren en planten. De Omgevingswet is een zogenoemde kaderwet, die is aangevuld met onderlinge besluiten, zoals het Besluit activiteiten leefomgeving (Bal) en het Besluit kwaliteit leefomgeving (Bkl).
In het Bal zijn belangrijke artikelen voor soortenbescherming te vinden, namelijk artikel 11.9 t/m 11.11. Deze artikelen omschrijven het verbod op het doden, verontrusten en/of vangen van beschermde dieren. Daarnaast dien je ook de habitat van deze beschermde soorten in tact te laten. Juridisch gezien is een vleermuis dus erg beschermd.
Een ander belangrijk artikel die ze hebben opgesteld is Artikel 11.27, die stelt dat je vooraf moet controleren of beschermde soorten aanwezig kunnen zijn. Alle in Nederland voorkomende vleermuissoorten zijn strikt beschermde soorten op grond van de Europese Habitatrichtlijn. Dat betekent dat je bij bouw- of renovatiewerkzaamheden altijd moet voorkomen dat vleermuizen of hun verblijfplaatsen worden geschaad.
Kortom: wie gaat (ver)bouwen, isoleren of renoveren, doet er verstandig aan eerst te controleren of er vleermuizen aanwezig zijn, bijvoorbeeld via een ecologisch onderzoek. Zo voorkom je overtreding van de Omgevingswet en draag je bij aan de bescherming van deze bijzondere dieren.
Wanneer is een vleermuisonderzoek verplicht?
Een vleermuisonderzoek is verplicht wanneer er een kans bestaat dat vleermuizen in het gebied aanwezig zijn en jouw werkzaamheden invloed kunnen hebben op hun leefomgeving. Denk aan:
- Sloop van gebouwen of schuren
- Renovatie van daken, gevels of spouwmuren
- Kap van oude bomen met holtes of spleten
- Nieuwbouwprojecten waarbij bestaande bebouwing wordt verwijderd
In de praktijk eist de gemeente of omgevingsdienst vaak dat je een ecologisch onderzoek laat uitvoeren vóórdat je een omgevingsvergunning krijgt.
Soorten vleermuisonderzoeken
Je weet nu wanneer een vleermuisonderzoek verplicht is en wat de wet hierover zegt. Maar wat voor onderzoek moet je dan precies laten uitvoeren? Hieronder leggen we de twee belangrijkste soorten vleermuisonderzoeken uit:
- Ecologische Quickscan, dit is een snelle eerste stap om te bepalen of er bij jouw project (zoals bij het bouwen, isoleren of renoveren) vleermuizen aanwezig zijn. Als er geen aanwijzingen zijn voor vleermuizen, is verder onderzoek meestal niet nodig.
> Lees meer over onze ecologische quickscan
- Soortenonderzoek, als er tijdens de quickscan naar voren komt dat er potentieel vleermuizen aanwezig zijn, volgt een uitgebreid vleermuisonderzoek, meestal in de actieve periode (mei–september). Hier zal een analyse en rapportage van gemaakt worden. Indien blijkt dat er vleermuizen aanwezig zijn zal er geholpen worden met het opstellen van vervolgstappen (zoals een mitigatie- of compensatieplan).
> Lees meer over onze soortenonderzoek in detail
Conclusie: verantwoord isoleren en renoveren begint met goed onderzoek
Of je nu je dak wilt isoleren, een gevel renoveren of een oud gebouw wilt slopen: het is belangrijk om eerst te weten of vleermuizen in of rond je pand aanwezig zijn. Niet alleen omdat de Omgevingswet dit verplicht stelt, maar vooral om bij te dragen aan de bescherming van deze waardevolle dieren.
Met een ecologische quickscan of een uitgebreid vleermuisonderzoek voorkom je vertraging, extra kosten of juridische problemen, én werk je aan een duurzaam resultaat waarbij natuur en mens hand in hand gaan.
Wil je weten of jouw project een ecologisch onderzoek nodig heeft? Neem contact met ons op voor een vrijblijvend advies.
