Wat is een ecologisch onderzoek en wanneer is het verplicht?
Leestijd: 4 minuten
Publicatiedatum: 10 November 2025
Auteur: Sander Hartog
Een ecologisch onderzoek is een studie naar de aanwezigheid van beschermde planten- en diersoorten op een terrein voordat bijvoorbeeld een bouwproject start. Het doel is om de impact op de natuur te beperken en te voldoen aan wet- en regelgeving, zoals de Omgevingswet. Ecologisch onderzoek is verplicht bij projecten die mogelijk kwetsbare habitats of beschermde soorten beïnvloeden, zoals nieuwbouw, wegwerkzaamheden of industriële uitbreidingen.
Wat is een ecologisch onderzoek?
Als ecoloog doe je veel zogenoemd ecologisch onderzoek. Een ecoloog bestudeerd interacties tussen mens, plant, dier en hun omgeving om de impact van een activiteit of ontwikkeling te beoordelen. Dit klinkt misschien wat complex, dus hier een voorbeeld om het duidelijk te maken:
“Boer Piet wil zijn oude schuur afbreken om daar een woning te bouwen. Klinkt als een mooi plan, maar voordat de eerste steen gelegd mag worden, kom je als ecoloog kijken of er dieren in of rond de schuur leven. Je ontdekt vleermuizen onder het dak, huismussen in de nok en misschien zelfs een steenmarter die binnenkomt. Piet kan dus niet zomaar beginnen met slopen. Eerst moeten er maatregelen komen, zoals het ophangen van vleermuiskasten of het plannen van de werkzaamheden buiten het broedseizoen. Zo wordt er rekening gehouden met de omgeving zodat iedereen (mens, plant en dier) blij is met de nieuwe woning.”
Er zijn verschillende soorten onderzoeken die een ecoloog kan doen, de meestvoorkomende drie onderzoeken zijn:
- Ecologische Quickscan, is een snelle eerste stap om te bepalen of een project (zoals bouwen, slopen of kappen) mogelijke ecologische risico’s met zich meebrengt. Het doel is dus vooral om risico’s voor flora en fauna in een vroeg stadium te signaleren.
> Lees meer over onze ecologische quickscan
- Soortspecifiek onderzoek, kan noodzakelijk zijn bij het verkrijgen van een omgevingsvergunning of wijzing van het bestemmingsplan. Het is een uitgebreider onderzoek naar waar de soort voorkomt, in welke aantallen en hoe het leefgebied gebruikt wordt.
> Lees meer over onze soortenonderzoek in detail
- Natura 2000-beoordeling, is een onderzoek dat nodig is als een project effecten kan hebben op Natura 2000-gebieden. Dit onderzoek bepaalt of er significante effecten zijn en of maatregelen nodig zijn.
> Lees meer over onze natura 2000-beoordelingen
Wanneer is een ecologisch onderzoek verplicht?
Er zijn verschillende momenten wanneer een ecologisch onderzoek verplicht kan zijn. In Nederland zijn onderzoeken vaak verplicht bij:
- Bouw- of sloopprojecten, denk hierbij bijvoorbeeld aan groene gebieden of bij het slopen van oude gebouwen (voor vleermuizen of vogels).
- Projecten in beschermde gebieden, dit geld niet alleen voor de Natura 2000 maar kunnen ook gebieden zijn die onder lokale beschermde natuur vallen.
- Kappen van bomen of heggen waar vogels of andere soorten kunnen broeden, zeker in het broedseizoen is er vaak een quickscan nodig.
- Infrastructuur en grondwerken, denk aan het aanleggen van nieuwe wegen, spoorlijnen of leidingen.
- Water- en groenbeheerprojecten, want ook voor amfibieën, vissen, planten en andere spetterende dieren moet hun leefomgeving niet in gevaar worden gebracht.
💡 Praktische vuistregel: Als er grond wordt verzet, groen wordt verwijderd of er gebouwd wordt in een natuurlijke omgeving, is het verstandig eerst een ecologische quickscan te laten uitvoeren.
Waarom ecologisch onderzoek belangrijk is
Een goed uitgevoerd ecologisch onderzoek is belangrijk, omdat het helpt bij het voorkomen van projectvertraging, juridische risico’s en onnodige kosten. Bovendien draag je als ontwikkelaar of bouwer bij aan duurzame ruimtelijke ontwikkeling. Door vroegtijdig een quickscan of onderzoek te laten doen, weet je precies: Of vergunningen nodig zijn, welke maatregelen verplicht zijn, en hoe je natuur en ontwikkeling slim kunt combineren.
Wil je weten of jouw project een ecologisch onderzoek nodig heeft? Neem contact op ons op voor een vrijblijvend advies.
